22-2-2-1-1- فصلنامه مطالعات برنامه درسي

22-2-2-1-1- فصلنامه مطالعات برنامه درسي

نویسنده: دکتر رضوان صفیان بلداچی

تاریخ دریافت:  1400/3/7                                                                                                                    تاریخ پذیرش و انتشار:1400/5/11                                                                                                                                            

تاریخچه؛ نیازها، ضرورت­ها، اهداف

در ابتدای دهه هشتاد، شمار دانش‎آموختگان حوزه برنامه‎ریزی درسی کشور رو به افزایش بود و متخصصان این عرصه به سبب شایستگی علمی و مسئولیت اجتماعی، در پی فرصتی بودند تا از سویی دانش و نظریه‎های خود را با همدیگر به اشتراک بگذارند و از سوی دیگر کارگزاران عرصه برنامه‎ریزی درسی کشور اعم از آموزش و پرورش، آموزش عالی (پزشکی، مهندسی، انسانی و …) و آموزش غیررسمی را با دستاوردهای علمی این حوزه در سطح ملی و جهانی آشنا کنند. همچنین، تاسیس دوره کارشناسی ارشد این رشته در بسیاری از دانشگاه‌ها، نیاز به افزایش دسترسی به تولیدات علمی را آشکار کرده بود. در این شرایط و بر بنیاد این نیاز‎ها، انتشار یک فصلنامه علمی در حوزه برنامه‎ریزی درسی هم ممکن و هم ضروری تشخیص داده شد. بر این اساس سال 1384 فصلنامه مطالعات برنامه درسی (ISSN: 1735-4986) به عنوان نخستين نشريه تخصصي حوزه برنامه درسي با پیشنهاد اولیه آقای دکتر نعمت‎الله موسی‎پور تاسیس شد^[1].

اعتبار درجه علمی- پژوهشی این نشریه، طبق نامه شماره‌ی  653/11/3 مورخ 8/4/1388 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تا سال 13۹۷ تمدید گردیده است. از سال ۱۳۹۸ نشریه هر ساله برای تعیین وضعیت و رتبه بندی در ارزیابی سالانه  وزارت علوم اعتبار سنجی می شود. همچنین این نشریه طبق نامه شماره 22140/د وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، موفق به دریافت ضریب تأثیر (IF) از پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) گردید. جدول شماره 1 لیست نمایه نامه های فصلنامه مطالعات برنامه درسی را نشان می­دهد.

جدول 1: فهرست نمایه­های نشریه مطالعات برنامه درسی

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام	International Standard Serial Number
بانک اطلاعات نشریات علمی کشور	Publons
پرتال جامع علمی علوم انسانی	Academic Resource Index Researchbib
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی	Directory of Research Journals Indexing
بانک اطلاعات نشریات کشور(مگ ایران)	Scientific Journal Impact Factor
پایگاه مجلات تخصصی نور(نورمگز)	Eurasian Scientific Journal Index
مرجع مجلات علمی	Scientific Indexing Services
گوگل اسکالر	Index Copernicus International
پایگاه سیویلیکا	Citefactor.org
LinkedIn

 

اهداف فصلنامه مطالعات برنامه درسی که در نخستین سخن سردبیر تحت عنوان «ماموريت­ها و استلزام­ها» ارائه شده است بدین شرح است:

الف) کمک به بسط، توسعه و ترویج دانش برنامه درسی در کشور،

ب) کمک به ارتقاء سطح دانش و آگاهی مدیران و سیاست‎گذاران در این حوزه،

ج) توسعه سازمان‎یافته دامنه تعاملات بین‎المللی صاحب نظران داخل و خارج کشور

د) کمک به احراز جایگاه و هویت تخصصی ـ حرفه‎ای مناسب برای صاحب نظران و محققان این رشته در کشور.

مهمترین سیاست­های اجرایی نشریه برای تحقق اهداف مذکور، تحت سه عنوان «اهتمام به نقد آثار»، «تمرکز بر ملاک‎های علمی برای داوری مقالات» و «اعلام محورها و زمینه‏ های حایز اولویت برای تولید مقاله» می باشد.

وابستگی سازمانی، شمارگان، تناوب چاپ، فرایند پذیرش مقاله:

صاحب امتیاز نشریه، انجمن مطالعات برنامه درسی است. اولین شماره از نشریه در زمستان 1384 به چاپ رسید و تا کنون ۶۰ شماره (تا بهار 1400)  به انتشار رسیده است. تناوب انتشار نشریه به صورت فصلنامه می‎باشد و هم اکنون در هر شماره 7 مقاله منتشر می شود. این نشریه از سال 1396 تحت سامانه سیناوب مدیریت می شود[2] و نحوه انتشار شماره های نشریه بصورت الکترونیکی است.

مسئولین نشریه نسبت به دریافت و انتشار مقالات اصیل و کامل علمی – پژوهشی و مقالات مروری که در راستای اولویت های نشریه بوده و تا کنون در هیچ نشریه، کنفرانس و یا کتابی عینا به چاپ نرسیده باشد، پس از انجام فرآیند بررسی اولیه و فرآیند داوری دقیق اقدام می­نماید. همچنین، معرفی و نقد کتاب‏های حوزه برنامه درسی در قالب معرفی شده، پذیرش می‎شود. زبان اصلی انتشار مقالات زبان فارسی به همراه چکیده تفصیلی انگلیسی می‎باشد اما با توجه به سیاست های مسوولین نشریه برای حضور نشریه در پایگاه های معتبر علمی، نشریه این آمادگی را دارد تا نسبت به دریافت و بررسی مقالات کامل علمی به زبان انگلیسی اقدام نماید تا پس از دریافت مجوزهای لازم نسبت به انتشار آنها در ویژه نامه و یا شمارگان خاص اقدام به چاپ نماید. در همین راستا شماره 28 (بهار 1392 با تاکید بر آموزش علوم و فناوری در جهان اسلام) به زبان انگلیسی انتشار یافته است.

نشریه مطالعات برنامه درسی به عنوان یک «نشریه میان‎رشته‎ای» فعالیت می‎کند. به سبب میان‎رشته‎ای‎بودن و فقر متخصصان میان‎رشته‎ای، از طریق افزایش داوری توسط متخصصان رشته‎های مرتبط، سعی شده اعتبار داوری حفظ شود. به منظور تحقق اهداف و سیاست های نشریه، داوران محترم به هنگام داوری مقالات به ملاک‎های علمی داوری مقالات توجه دارند که در این نشریه، موارد ذیل حائز توجه بسیار هستند:

1ـ طرح اندیشه‎های تازه و رویکردهای مهم در حوزه برنامه درسی در مقیاس جهانی،

2ـ ارتباط با مسائل اساسی مبتلابه برنامه‎ریزی درسی در کشور،

3ـ نقادی و ارزیابی مباحث و موضوعات با توجه به شرایط و ویژگی‎های جامعه ایران،

4ـ ارائه دیدگاه­ها و تحلیل‎های تازه به منظور توسعه مرزهای دانش بومی و جهانی در قلمرو برنامه درسی،

5ـ ارائه راهبردها و پیشنهادهای مشخص برای تغییر و بهبود تصمیم‎گیری‎ها و سیاست‎گذاری‎های حوزه برنامه درسی،

6ـ وجود پشتوانه پژوهشی اصیل و واقعی از نوع نظری یا میدانی در هر یک از رویکردهای کیفی، کمی یا آمیخته،

7ـ استناد به پژوهشگران اصیل و منابع معتبر و رعایت حقوق معنوی صاحبان ایده و پیشتازان.

شماتیکی از فرایند داوری مقالات نشریه در شکل 1 نشان داده شده است.

 

شکل1:  فرآیند بررسی و داوری مقالات در نشریه

اولویت ها (حوزه های) نشریه در جذب مقالات:

اولویت‎های نگارشی نشریه تحت سه عنوان کلی و بیست و پنج عنوان فرعی معرفی شده‎اند؛

عناوین اصلی :

ـ اولویت‎های مرتبط با قلمرو برنامه درسی

ـ اولویت‎های مرتبط با ساحت‎های متفاوت تربیت

ـ اولویت‎های مرتبط با جریان‎ها یا مسایل و معضلات اجتماعی

 

عناوین فرعی:

الف: اولویت­های مرتبط با قلمرو برنامه درسی

–         ماهیت و چیستی قلمرو برنامه درسی

–         رویکردهای جدید در طراحی، تدوین، اجرا و ارزشیابی برنامه درسی

–         نقد و بررسی دیدگاه‌ها و نظریه‌های مطرح در حوزه برنامه درسی

–         تاریخ برنامه‌ریزی درسی در ایران و جهان

–         رویکردهای پژوهش در برنامه درسی

–         تمرکززدایی از نظام برنامه‌ریزی درسی و راهبردهای افزایش مشارکت در تصمیم‌گیریها.

–         رویکردها، مسائل و راه‌حل‌های ناظر به اجرا، تغییر و اصلاح برنامه درسی

–         شناسایی حوزه‌های یادگیری مغفول در برنامه درسی(null Curriculum)

–         شناسایی آثار پنهان برنامه درسی بر یادگیرندگان

–         رویکردها، مسائل و راه‌حل‌های ناظر به ارزشیابی از آموخته‌های یادگیرندگان

–          انواع برنامه‌های درسی

 

ب: اولویت‌های مربوط به ساحت‌های متفاوت تربیت

–         پرورش روحیه پرسشگری

–         پرورش خلاقیت

–         پرورش روحیه علمی

–         پرورش حس زیباشناسی

–         پرورش قابلیت‌های مدنی/ شهروندی

–         پرورش قابلیت‌های میان فرهنگی

–         پرورش تفکر نقاد

–         پرورش دین باوری (معنویت)

–         پرورش هویت‌های چندگانه

 

ج: اولویت‌های مرتبط با جریان‌ها یا مسائل و معضلات اجتماعی

–         نهضت‌های فکری- فلسفی جدید و برنامة درسی

–         محیط زیست و برنامه درسی

–         جهانی شدن، بین‌المللی شدن و برنامة درسی

–         فناوری اطلاعات و ارتباطات و برنامة درسی

–         دمکراسی و برنامه درسی

–         توسعه اقتصادی و برنامه درسی

ترجیحات روش شناختی

نشریه مطالعات برنامه درسی جهت گیری روشی را خاص نکرده و همه روش‌های معمول در عرصه تعلیم و تربیت و برنامه درسی (کمی، کیفی و آمیخته) در اولویت انتشار نشریه است. آنچه در بخش روش شناسی حائز اهمیت است به کارگیری درست و بجای روش، ارائه شواهد کافی برای دفاع از یافته های پژوهش و همچنین تناسب روش با موضوع مورد بررسی است که مهمتر از نوع روش بکار گرفته شده است.

چهره های شاخص دست اندرکار نشریه:

در دوره پانزده ساله فصلنامه مطالعات برنامه درسی، ابتدا آقای دکتر محمود مهرمحمدی از 1384 تا 1388 (شماره های 1 تا 14) و بعد آقای دکتر نعمت‎الله موسی‌پور از 1388 تا اکنون (از شماره 15 تا 59) به عنوان سردبیر ایفای نقش کرده‎اند. مدیر مسئول نشریه تا سال 1393 دکتر مجید علی عسگری؛ تا سال 1398 دکتر علیرضا عصاره و اکنون دکتر محمد جوادی پور بوده اند. طی دوره انتشار این نشریه، خانم دکتر رضوان صفیان از سال ۱۳۹۰ تا کنون در سمت مدیر اجرایی فعالیت کرده‎اند.

هيات تحريريه (از ابتدای شروع به کار نشریه تا سال 1393):

دکتر خسرو باقري، استاد دانشگاه تهران

دکتر محمدرضا بهرنگي، استاد دانشگاه تربيت معلم

دکتر علي شريعتمداري، استاد دانشگاه تربيت معلم

دکتر محمد عطاران، دانشيار دانشگاه تربيت معلم

دکتر كوروش فتحي واجارگاه، استاد دانشگاه شهيد بهشتي

دکتر عليرضا كيامنش، استاد دانشگاه تربيت معلم

دکتر زهرا گويا، استاد دانشگاه شهيد بهشتي

دکتر حسن ملكي، دانشيار دانشگاه علامه طباطبايي

دکتر نعمت‌الله موسي‌پور، دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

دکتر محمود مهرمحمدي، استاد دانشگاه تربيت مدرس

 

از سال 1393 تا کنون

دکتر یوسف ادیب استاد دانشگاه تبریز

دکتر صمد ایزدی، دانشیار دانشگاه مازندران

دکتر حسین جعفری ثانی، دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

دکتر محمد عطاران، دانشيار دانشگاه تربيت معلم

دکتر كوروش فتحي واجارگاه، استاد دانشگاه شهيد بهشتي

دکتر عليرضا كيامنش، استاد دانشگاه تربيت معلم

دکتر زهرا گويا، استاد دانشگاه شهيد بهشتي

دکتر محمدجواد لیاقت دار، استاد دانشگاه اصفهان

دکتر حسن ملكي، استاد دانشگاه علامه طباطبايي

دکتر نعمت‌الله موسي‌پور، استاد دانشگاه فرهنگیان

دکتر محمود مهرمحمدي، استاد بازنشسته دانشگاه تربيت مدرس

حقوق مولفین و ناشر:

مسوولین این نشریه حقوق معنوی آثار مقالات را متعلق به نویسندگان دانسته و حقوق مادی و معنوی مقالات منتشر شده در نشریه را نیز برای ناشر محفوظ می دارد.

اصول اخلاقی در  نشریه:

از آنجایی که نشریه مطالعات برنامه درسی به عنوان یک نشریه علمی هدفی جزء انتشار نتایج دستاوردهای محققین و ترویج و گسترش مطالب علمی در بین مخاطبین و جامعه علمی ندارد لذا بر خود واجب می­ داند که نسبت به رعایت اصول اخلاقی در حوزه علم راسخ باشد و در راه ترویج و گسترش درستکاری در علم و رعایت اصول اخلاق در علم نهایت تلاش خود را داشته باشد. در همین راستا به منظور شفافیت در برخورد با تخلفات صورت گرفته در حوزه نشر آثار از شیوه نامه برخورد با تخلفات علمی کمیته نشر  مطالب علمی(COPE) استفاده نموده و در راستای عضویت در این کمیته اقدام نموده است.

جناب آقای دکتر موسی پور در تنظیم نهایی نوشتار به من یاری داده اند که از ایشان سپاسگزاری می کنم

منبع:

http://www.jcsicsa.ir/

[1].  ابتدا قرار بود این نشریه به صاحب امتیازی دانشگاه شهید باهنر کرمان و با همکاری انجمن مطالعات برنامه درسی منتشر شود. اما تغییر شرایط انتشار نشریات علمی توسط وزارت علوم، که با تغییر دولت در سال 1384 رخ داد، سبب شد انجمن مطالعات برنامه درسی به طور مستقل به کسب مجوز و انتشار اقدام کند.

[2] .  آدرس سامانه فصلنامه مطالعات برنامه درسی: http://www.jcsicsa.ir